Cách đây 3 năm, mẹ tôi từ quê xuống, bà bảo tôi ra bến xe đón bà đi khám bệnh. Tôi bị muộn 10 phút, điện thoại để trong cốp. Tôi 3 cuộc gọi nhỡ của bà. Tôi gọi lại, bà giận dữ trong điện thoại bảo rằng tôi đi về đi, bà đã đến bệnh viện rồi, bà không phiền tôi nữa. Tôi tắt máy, chạy đến bệnh viện, tìm hết cả bệnh viện cũng không thấy bà. Tôi gọi gần 10 cuộc điện thoại thì mẹ bảo bà đi về quê luôn rồi, tôi cứ coi như không có bà đi. Bà dập máy và tôi thì khóc hết nước mắt. Tôi hoang mang không hiểu sao bà phải làm khủng khiếp dữ vậy. Tôi đau khổ sao bà không hiểu cho tôi.
Sau này tôi bắt đầu thực hành thấu cảm trong yên lặng (silent empathy)
Cách đây vài tuần, tôi được gia đình người bạn đãi cơm. Bố mẹ bạn biết tôi ăn chay nên làm riêng cho tôi một dĩa rau, 1 dĩa nấm và trứng chiên. Gia đình bác vẫn ăn thêm thịt và cá. Trong bữa cơm, bác trai bắt đầu nói về chuyện ăn chay không đủ chất, thiếu protein, các nhà sư bây giờ có được chính phủ khuyến khích ăn thịt vì các thầy ăn chay nên tỷ lệ bị tiểu đường rất cao. Có những lúc tôi nghĩ chắc bác muốn “nhắn nhủ” cho tôi. Thậm chí có những khoảnh khắc tôi thấy trong lòng hơi khó chịu vì nghĩ “hay bác đang muốn “dạy dỗ” tôi? Nhưng nhờ phân biệt được rất rõ giữa điều bác nói và điều tôi diễn dịch mà tôi “hạ nhiệt”. Có những lúc tôi muốn nói “cháu có đọc sách nói rằng…” nhưng tôi thấy lúc này đây việc tôi hiện diện, lắng nghe những chia sẻ và băn khoăn của họ có ý nghĩa nhiều hơn. Nên tôi tiếp tục ăn ngon miệng và cập nhật thêm những tin tức khác từ bác.
Mẹ tôi gãy chân cách đây 2 tuần. Cách đây 2 ngày tôi gọi bà vẫn nói chuyện bình thường. Sáng nay, tôi gọi thì bà bảo tôi đừng gọi cho bà nữa. Bà coi như không có tôi, rồi cúp máy. Tôi gọi lại lần nữa để hiểu có chuyện gì xảy ra thì bà vẫn giữ nguyên thông điệp cũ rồi tắt máy. Tôi biết mình bực, mình lo. Nhưng tôi quyết định không để cảm xúc này cuốn mình đi. Tôi biết bà đang bức xúc điều gì đó. Có thể bà hờn dỗi vì cần quan tâm nhiều hơn. Tôi tạm không đòi hỏi sự rõ ràng, tôi tạm không đòi hỏi bà hiểu tôi vì tôi muốn giúp cả bà và tôi bình an. Tôi sẽ gọi lại sau.
Thấu cảm trong yên lặng xảy ra khi có những tình huống hoặc có những người mà hoàn cảnh không thuận lợi để chúng ta bày tỏ hay đề nghị gì cả. Nếu không tỉnh táo, việc cố thanh minh hay giải thích sẽ làm tình huống trở nên căng thẳng và mâu thuẫn leo thang. Thấu cảm trong yên lặng có thể chưa giúp giải quyết vấn đề ngay lập tức, nhưng sẽ giúp “hạ lửa” nhờ bạn thực hành những điều sau đây:
- Kết nối với cảm xúc và nhu cầu của mình. Nghĩa là đưa nhu cầu của mình lên tầng ý thức, và làm rõ ý định của mình là muốn làm dịu tình hình trước. Sử dụng Time-out (khoảng nghỉ) nếu cần
- Phân biệt rõ giữa QUAN SÁT & DIỄN DỊCH
- Nhớ rằng đối phương đang nói về nhu cầu của họ, hơn là về mình.
- Đoán xem nhu cầu nào chưa được đáp ứng mà khiến đối phương phản ứng như vậy.
Cứ mỗi bước trải qua, bạn sẽ điềm tĩnh hơn một chút. Bạn thử đi.