Bàn về “ích kỷ”

Bài viết bởi bạn Nguyễn Như Phượng từ vòng tròn thực hành ngày 18.10.2020

Tôi sinh ra và lớn lên trong gia đình ở vùng quê nghèo, ở đó con người ta đùm bọc, chia sẻ nhau như những người trong gia đình, có lẽ vì thế mà tôi dần hình thành trong mình một trách nhiệm vô hình rằng mình phải biết giúp đỡ người khác khi họ cần và tôi thực hiện điều đó như một thói quen cho đến khi tôi chạm đến cột mốc buộc tôi phải thay đổi để trưởng thành. Ở đó, tôi gần như kiệt sức bởi việc mất phương hướng, buồn tủi trong chính câu chuyện của gia đình, công việc, tình cảm cá nhân, tài chính mà không thể chia sẻ cùng ai ngoại trừ một người chị vô tình gặp gỡ và quen biết. Chị đã luôn lắng nghe, ở bên cạnh mỗi khi tôi có những suy nghĩ tiêu cực. Bằng trực giác và sự quan sát, tôi nhận thấy chị cũng bị tác động bởi những câu chuyện của chính tôi, tôi thương và biết ơn chị rất nhiều. Những suy nghĩ ấy cộng dồn với những bế tắc chưa được giải quyết cứ lớn dần lớn dần cho đến một ngày, tôi đã nghe thấy rất rõ tiếng nói từ bên trong tôi rằng: “Tôi không thể mãi bị vùi dập như thế này, tôi càng như vậy những người thân yêu xung quanh tôi cũng bị ảnh hưởng tiêu cực theo vì họ thương tôi; nó không hề tốt cho cả họ và tôi; tôi không muốn như vậy. Tôi phải mạnh mẽ, tôi phải đứng lên. Đúng! Tôi phải đứng lên”.

Nhưng, “Bằng cách nào?” 

Tôi lao vào tìm kiếm mọi ngóc ngách mà tôi được tiếp cận như: mạng xã hội, internet, từ chính những người tôi gặp trong cuộc sống hằng ngày, từ sách báo, các buổi workshop … Và đến một ngày, có lẽ vũ trụ đã nhìn thấy sự nỗ lực của tôi, đưa duyên lành để tôi được biết đến NVC để từ đó tôi như được mở lối, sáng tỏ hơn trong mớ đổ nát. Tôi bắt đầu quay vào tìm hiểu chính mình, tôi liên tục đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi: “Tôi là ai? Tôi muốn gì? Điều gì làm tôi vui? Để làm được điều đó tôi phải có những gì?”. Dần dà, tôi học cách yêu thương bản thân mình hơn bằng việc: tôi nhẹ nhàng thả lỏng suy nghĩ, tôi quan sát cảm xúc, tôi dành nhiều thời gian cho sức khỏe, tôi học cách bày tỏ yêu thương với những người xung quanh mà không còn ngại ngần như trước nữa. Bạn biết không, kết quả là mớ bế tắc của cá nhân tôi dần trở nên tốt đẹp, tôi thấy lòng bắt đầu nhẹ nhõm, mọi người bắt đầu đón nhận tôi một cách sâu sắc hơn, tôi thấy mình hạnh phúc, năng lượng trong tôi như đang được tái sinh. Thế nhưng, điều đó cũng đồng nghĩa với việc, tôi không còn dành nhiều thời gian ở cạnh chị bạn thân thiết như trước nữa, chúng tôi bắt đầu xảy ra những cuộc cãi vã; tôi nhận thấy chị cần nhiều thời gian ở tôi hơn, chị không quen khi tôi có những thay đổi như vậy mặc dù chị biết nó tốt cho tôi, nhưng chị cũng không tránh khỏi những tủi thương trong lòng. Về phần tôi, tôi thấy mình không đủ thời gian để đáp ứng mong muốn đó, tôi bắt đầu thấy chị đòi hỏi, phiền phức và hàng mớ suy nghĩ tiêu cực đã dấy lên trong tôi lúc ấy. Chị nói tôi “Em có thấy rằng em ÍCH KỶ không? Nếu không thể làm thế thì sao trước đây lại dành nhiều thời gian cho chị như vậy?”. Tôi chùn xuống, tôi băn khoăn “Mình ích kỷ ư? Mình là như vậy sao? Thật sự mình đâu muốn mình là người như vậy đâu và hơn nữa mình cũng muốn duy trì mối quan hệ với chị mà”. Mình rối quá …

Giữa lúc ấy, lại một lần nữa NVC giúp tôi nhận ra rằng, mình cần nhận thức rõ hơn từ “ÍCH KỶ” dưới 2 góc nhìn khác nhau, rằng: Khi mình tự dằn vặt rằng mình ích kỷ thì mình đang đứng trên góc nhìn của người đối diện để tự phán xét chính mình. Mình quên mất việc mình cũng cần đứng trên góc nhìn của mình để biết rằng những việc đó là để đáp ứng nhu cầu hiểu mình và chữa lành cho chính mình. 

Với những câu hỏi được đăt ra ở đây là: Liệu rằng mình có thể cho đi hoặc đáp ứng nhu cầu của người khác khi mình không đủ đầy? Khi mình không đủ đầy, mình có thể cho đi một cách tự nhiên để người nhận cũng cảm thấy thoải mái không? 

Câu trả lời cho tất cả đều “Không”. Hơn hơn, tôi không còn cảm thấy ác cảm với câu nói “Người không vì mình trời tru đất diệt” mà tôi còn hiểu sâu sắc hơn về ý nghĩa của nó. Giây phút ấy, tôi như được bừng sáng và tôi biết rằng tôi đang đi đúng đường. Việc tôi cần làm lúc này để tháo gỡ vấn đề là:

• Cảm nhận và ghi nhận những cảm xúc “khó” của mình một cách thành thật.
• Chân thành truyền tải mong muốn của mình với người cùng trong mối quan hệ để họ rõ ràng được rằng: tôi vẫn hiện diện ở đây với họ trong mối quan hệ này.
• Chấp nhận khả năng đáp ứng của bản thân với nhu cầu của họ trong mối quan hệ
• Cùng nhau đưa ra những chiến lược để cả hai vẫn thấy tự tin, thoải mái trong mối quan hệ
• Điều quan trọng hơn hết là luôn quan sát cảm xúc của bản thân trong từng giai đoạn.

Hành trình của tôi còn ở phía trước, giờ thì tôi cứ mạnh mẽ bước đến thôi, tôi có niềm tin là tôi sẽ tháo gỡ được rắc rối này. Tôi tin, một khi năng lượng bên trong mình dồi dào, tôi sẽ tạo ra những kết quả bất ngờ mà có thể tôi cũng không ngờ đến. Chúc cho bạn là những người cũng đang có những cảm xúc “khó” như tôi sẽ tìm thấy cho mình con đường đi riêng mà ở đó bạn thật sự tự tin, thoải mái và đủ đầy. 

Cảm ơn lắm, thương lắm vòng tròn NVC,

Như Phượng.