Tôi không thích cái tên Giao tiếp Phi bạo lực. Lý do khiến tôi sử dụng nó là bởi cái tên này đã kết nối tôi với rất nhiều người trên khắp Thế giới trong những năm qua – những người thấy rằng khóa đào tạo của chúng tôi có ích cho cuộc sống và những hoạt động chính trị của họ. Tôi dùng cái tên này vì nó kết nối tôi với những người đó. Một trong những lý do khiến tôi không thích cái tên này cũng giống như Gandhi đã không thích từ “phi bạo lực”. Chữ “phi” mang ý phủ định để nói về điều mà một thứ KHÔNG là, trong khi Giao tiếp Phi bạo lực lại dồn tất cả sự chú ý đến điều chúng ta thực sự muốn, không chỉ là điều mà chúng ta không muốn.
Tương tự như vậy, giao tiếp cũng chỉ là một phần nhỏ trong số những điều mà tôi sẽ chia sẻ với các bạn. GTPBL bao gồm một hệ giá trị mà chúng tôi đang cố gắng sống dựa trên. Do vậy, nó phác hoạ nên một hệ ngôn ngữ, cách tư duy, kỹ năng giao tiếp và phương tiện ảnh hưởng để có thể hỗ trợ cách sống đó.
….
Khi tôi vẫn còn làm việc tại phòng khám trị liệu tâm lý của mình, mọi người đến với tôi vì bệnh trầm cảm. Những đứa trẻ được gửi tới tôi khi chúng gặp những vấn đề ở trường học. Các cặp đôi đến với tôi vì những trục trặc trong hôn nhân. Tôi nhận thấy rằng những thực hành về GTTA mang lại hiệu quả như một cách thức chữa lành cho mọi người hơn cách mà tôi đã được dạy để làm tâm lý trị liệu ở trường Đại học… Tôi muốn mang những thực hành này tới mọi người theo những cách khác hơn là thông qua thực hành cá nhân về tâm lý trị liệu. Dù vậy thì thời điểm đó tôi hoàn toàn không có bất cứ ý niệm nào về cách thức mà tôi sẽ chia sẻ về nó với người khác. Tôi bắt đầu nói chuyện với mọi người – những người thấy rằng công cụ này hữu ích khi mà họ đến với tôi và tìm kiếm sự giúp đỡ.
Những người đã đến với tôi và được hưởng lợi từ công cụ này lại tiếp tục mời những người khác mà họ nghĩ sẽ có quan tâm. Điều tiếp theo tôi có thể nhận ra, đó là tôi đã đi vòng quanh Hoa Kỳ, đến những nơi mà các nhóm và cộng đồng khác nhau muốn tôi chia sẻ về quy trình của GTTA với họ. Trong thời gian đó, nhiều người quan tâm tới mối quan hệ về chủng tộc. Họ nhìn thấy cái giá phải trả của phân biệt chủng tộc và muốn biết GTTA có thể hỗ trợ như thế nào, mà trước hết là họ mong muốn có thể giải phóng bản thân mỗi người khỏi cách tư duy và văn hoá đã góp phần gây nên sự phân biệt chủng tộc. Tôi đã làm việc về vấn đề này với người dân ở nhiều tiểu bang ở Hoa Kỳ, đặc biệt là các tiểu bang miền nam bởi vì, vào thời điểm đó, đất nước đang trải qua giai đoạn phân biệt đối xử trong các trường học và nhiều vấn đề khác liên quan đến chủ đề đang xảy ra. Mọi người nhận thấy GTTA rất hữu ích, cả trong việc chuyển đổi kiểu tư duy phân biệt chủng tộc thành tư duy tôn trọng sự khác biệt hơn và cũng giúp hòa giải các nhóm có xu hướng gây chiến trong cộng đồng về chủ đề này.
Khi thông tin xoay quanh việc GTTA có giá trị như thế nào trong việc đối phó với nạn phân biệt chủng tộc, tôi bắt đầu được mời làm việc với những người quan tâm về vấn đề phân biệt giới tính. Một lần nữa, tôi nhận thấy những thực hành này rất hữu ích đối với công việc mà mọi người đang làm trong lĩnh vực này.
Một trong những vấn đề tôi phải đối mặt khi làm việc với những nhóm và cộng đồng này đó là họ thường không có nhiều tiền để trả cho công việc mà tôi đang cố gắng hỗ trợ họ. Khi làm việc ở phòng khám tư nhân, có nhiều người khá giả đến và sẵn sàng chi trả cho dịch vụ mà tôi cung cấp cho họ. Nhưng chỉ cần đi ra ngoài và được mời tới làm việc với các cộng đồng, thì thường những nhóm này không phải những người khá giả.
Để đi vòng quanh nước Mỹ, sẽ rất tốn kém nếu tôi dừng lại và nghỉ qua đêm ở khách sạn. Do vậy phần lớn thời gian tôi lựa chọn ngủ ngoài trời khi đi từ thành phố này sang thành phố khác. Mọi sự suôn sẻ khi thời tiết thuận lợi vì tôi có một chiếc túi ngủ khá tốt, nhưng nó trở nên khá khó khăn vào mùa đông hoặc khi trời mưa. Một ngày nọ khi tôi đang lái xe qua Kansas, tôi định dừng lại vì trời đã về đêm và tôi cần ngủ một chút trên đường trở về nhà. Vấn đề là trời mưa rất to. Do vậy tôi cần phải đi vào thị trấn gần đó và tìm một hiên nhà đủ rộng mà tôi có thể ngủ bên dưới.
Vì vậy, tôi đã đi đến một điểm gần nhất mà tôi có thể tìm thấy trong thị trấn với một mái hiên mà tôi có thể được bảo vệ khỏi mưa. Tôi lấy túi ngủ ra khỏi xe và bắt đầu ngủ. Thế rồi cảnh sát đến và hỏi người lạ nào đang ngủ ở đây. Họ có chút lo lắng khi nhìn thấy tôi. Họ yêu cầu tôi giơ hai tay lên sau đầu, lục soát và hỏi tại sao tôi lại ở đó.
Tôi đã kể câu chuyện này cho một số người bạn. Một vài tháng sau, khi ở trong một chương trình đào tạo của tôi, họ trêu chọc tôi về câu chuyện cũ “Marshall, anh có còn hù cảnh sát với thói quen ngủ lang dưới hiên nhà người khác không?”. Có một người phụ nữ tham gia khóa đào tạo khi nghe điều này, cô ấy đã hỏi về lý do mà tôi ngủ ngoài trời. Tôi trả lời “Chà, có nhiều người mời tôi đến chia sẻ tại cộng đồng của họ mà họ không có nhiều tiền. Ngủ trong nhà nghỉ khá tốn kém đối với tôi. Tôi không ngại ngủ ngoài trời. Chỉ là đôi khi trời mưa thì hơi khó xử. Vì vậy, tôi thường chọn đi vào thị trấn và ngủ dưới những hiên nhà đủ to.”
Ngày cuối cùng của hội thảo, người phụ nữ này đến gặp tôi và nói: “Tôi có một thứ muốn trao cho anh”. Cô ấy đã đưa cho tôi một tấm séc với một khoản tiền kha khá. Tôi đã rất sốc. Tôi hỏi “Cho điều gì vậy?”. Cô ấy nói “Anh sẽ không ngủ ngoài trời nữa. Tôi mong anh dùng số tiền này để thuê khách sạn và có những giấc ngủ ngon khi đi đường”.
Tôi cảm ơn vì lòng tốt của cô ấy, nhưng tôi trả lại cho cô ấy tấm séc. Cô ấy ngạc nhiên “Tại sao anh trả lại cho tôi?” Tôi nói “Ồ, nếu tôi có nhiều tiền như vậy, chắc chắn tôi sẽ không muốn dùng nó để đầu tư cho các chủ khách sạn giàu có hơn.”
Cô ấy hỏi “Vậy anh sẽ làm gì với nó?” Tôi nói rằng “Tôi sẽ sử dụng nó trước tiên để mua một chiếc xe hơi mà tôi có thể ngủ ở trong. Thứ hai, tôi sẽ sử dụng nó để mua một chiếc máy tính vì tôi nhận thấy rằng những chiếc máy tính này có thể giúp tôi tạo danh sách gửi thư và làm được nhiều việc tôi cần để chia sẻ thông tin cho những người khác dễ dàng hơn.”
Cô ấy đưa lại cho tôi tấm séc và nói “Làm ơn hãy mua một chiếc xe hơi và một chiếc máy tính. Nhưng anh biết đấy, sẽ rất có ích nếu anh có một tổ chức phi lợi nhuận. Tôi có thể khấu trừ khoản đóng góp của mình.” Tôi nói “Ồ, cũng có một số người khác đã nói với tôi rằng có thể sẽ có nhiều ích lợi nếu tôi thành lập một tổ chức phi lợi nhuận.”
Và tôi đã làm việc đó.
Tôi đã thành lập một tổ chức phi lợi nhuận có tên là Trung tâm về Giao tiếp Phi bạo lực. (Center for Nonviolent Communication – CNVC)
Sau đó, tôi nghĩ, làm thế nào để thành lập một tổ chức mà tôi không bị choáng ngợp khi phải tự mình làm tất cả những việc này? Vì vậy, tôi đã gửi một lá thư cho những người bạn trên khắp Hoa Kỳ và Canada, những người cho rằng khóa đào tạo của tôi hữu ích. Tôi đã mời họ đến nếu họ muốn đồng hành cùng tôi để mang những thực hành của GTTA theo cách có ích nhất tới những người ở Hoa Kỳ & Canada. Tôi rất vui khi thấy có 23 người đến cùng nhau. Họ có mong muốn làm việc với tôi về cách chúng tôi có thể làm việc như một đội, để giúp cho việc đào tạo GTTA trở nên dễ dàng tiếp cận hơn. Nhưng sau đó thì họ đã mời tôi đi chia sẻ về GTTA trên khắp Hoa Kỳ & Canada.
Ngày này qua ngày khác, tôi dần thấy rõ hơn giá trị của những thực hành này, có nhiều người đã đón nhận và thực hành nó như thế nào, và những cách khác nhau để áp dụng nó vào cuộc sống ra sao. Tôi thấy rằng sẽ rất có ích nếu tôi có thể khiến cho GTTA không còn bị phụ thuộc vào sự có mặt của tôi nữa.
Cùng thời điểm này, tôi đọc một tác phẩm của Paulo Freire. Khi đó, ông là người đứng đầu bộ giáo dục ở Brazil, với tỷ lệ người biết chữ rất thấp. Ông đã đưa ra một chương trình rất sáng tạo để tăng tỷ lệ biết đọc biết viết ở Brazil. Thay vì phải phụ thuộc vào những giáo viên có trình độ đào tạo bài bản để dạy đọc, chương trình được phát triển, theo cách rất thông minh và rất đơn giản trong đó những người đang học cách đọc cũng có thể tham gia hỗ trợ và dạy những người chưa biết gì. Thông qua quá trình này, ông ấy nhanh chóng phát triển kỹ năng đọc viết cho người dân trên khắp Brazil. Thậm chí, ông ấy còn làm một việc khác rất sáng tạo. Ông lồng ghép vào chương trình xoá mù chữ này những gợi mở cho mọi người tư duy nhiều hơn về cách chính phủ đang hoạt động và họ có quyền gì để thay đổi những điều đang không phù hợp với giá trị của họ.
Chỉ trong một thời gian ngắn, ông đã tăng tỷ lên người biết chữ lên 85% dân số. Con số này chỉ là 3% tại thời điểm bắt đầu chiến dịch. Chà, điều này thực sự kích thích tôi và tôi nghĩ, liệu tôi có thể làm cho những thực hành của GTTA rõ ràng đến mức tôi có thể dạy cho mọi người cách thức để dạy cho người khác không. Tôi bắt đầu thử nghiệm này ở ba thành phố mà tôi đã làm việc trong nhiều thời gian, San Francisco, California, Toronto, Canada và Norfolk, Virginia. Tôi tìm một nhóm cư dân ở mỗi khu vực – tập hợp những người cảm thấy những thực hành này hữu ích với họ và bắt đầu chia sẻ với họ về cách mà tôi đang giới thiệu về GTTA và chỉ cho họ cách để dạy lại cho người khác.
Trước khi tôi biết về hiệu quả của cách làm này, các nhóm này đã lan tỏa GTTA sang các nhóm khác ở Hoa Kỳ. Sau đó, một phụ nữ ở một trong những thành phố ở California, người gốc Thụy Sĩ, nghĩ rằng quy trình này có thể rất hữu ích cho người dân ở Thụy Sĩ. Cô ấy nói với tôi: Nếu cô ấy trở về Thuỵ Sĩ và chia sẻ nó cho những người trong thị trấn mà cô ấy sống, và mọi người quan tâm, tôi có sẵn sàng đến đó và chia sẻ về GTTA không?
Cô ấy đã trở về Thuỵ Sĩ, đã tìm thấy những người quan tâm. Sau đó, tôi đến Thụy Sĩ và chia sẻ về quy trình của GTTA. Và khi mọi người ở Hoa Kỳ nghe nói rằng tôi đang làm điều đó, một số người nói: “Chà, chúng tôi có một số người bạn ở Đức. Khi mà anh vẫn đang ở Thụy Sĩ, liệu có thể chia sẻ nó tới những người đang ở Đức có được không?” Tôi đồng ý. Và chuyện này đã giúp tôi bắt đầu mang GTTA đến Châu Âu. Đó là khoảng 30 năm trước.
Trong 30 năm kể từ khi những thực hành của GTTA dần lan rộng khắp thế giới, đến nay chúng tôi đã có các dự án ở khoảng 50 quốc gia. Chúng tôi có một nhóm khoảng 200 người mà tôi đã đào tạo để cung cấp chương trình đào tạo của chúng tôi cho những người khác và ở quốc gia của họ, họ đang đào tạo những người khác để những người này có thể chia sẻ tới những người khác nữa. Cũng chính vì vậy, chúng ta đang thấy sự phân bổ rất nhanh của những thực hành về GTTA này.”
Người dịch: Vân Trang
Bản đầy đủ của youtube: https://youtu.be/GZnXBnz2kwk
Giao tiếp trắc ẩn 